Мерзімі өткен қарыз көлемі
Жалпы статистика
Қазақстанның Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің деректеріне сәйкес, 2024 жылдың 1 сәуіріндегі жағдай бойынша тұтынушылық несиелердің жалпы көлемі 14,2 трлн теңгені құрады. Оның ішінде 90 күннен асқан мерзімі өткен несиелердің көлемі 1,6 трлн теңге, бұл 12% құрайды. Мерзімі өткен несиелері бар қарыз алушылар саны 1,5 млн адамнан асады.
Өсу динамикасы
Соңғы жылдары мерзімі өткен несиелер санының өсуі байқалуда. Бұл экономикалық қиындықтармен, халық кірісінің төмендеуімен және қарыз жүктемесінің артуымен байланысты. Мерзімі өткен қарыздардың өсуі елдің қаржылық жүйесіне қысым жасап, жағдайды тұрақтандыру үшін шаралар қабылдауды қажет етеді.
Банктерге қауіптер
Қаржылық тұрақтылық
Банктер үшін мерзімі өткен несиелер айтарлықтай қауіп төндіреді. Қазіргі уақытта мерзімі өткен қарыздардың көлемі 325,3 млрд теңгені құрайды, бұл тұтынушылық несиелер портфелінің 3%-ын құрайды. Бұл реттеуші орнатқан NPL 90+ шегінен (10%) төмен. Осылайша, ағымдағы көлем банктердің қаржылық тұрақтылығына елеулі қауіп төндірмейді.
Несие саясаты
Мерзімі өткен қарыздардың өсуі банктерді несие саясатын қайта қарауға мәжбүрлейді. Атап айтқанда, банктер қарыз алушыларға қойылатын талаптарды қатаңдатады, несие мөлшерлемелерін арттырады және міндеттемелерді орындауды бақылаудың қосымша шараларын енгізеді. Бұл халық пен бизнес үшін несиелердің қолжетімділігінің төмендеуіне әкелуі мүмкін, бұл өз кезегінде экономикалық белсенділікке теріс әсер етеді.
Азаматтарға әсері
Қаржылық жағдайдың нашарлауы
Мерзімі өткен несиелер қарыз алушылардың қаржылық жағдайына теріс әсер етеді. Несие міндеттемелерін орындамау айыппұлдар мен өсімпұлдардың есептелуіне әкеледі, бұл қарыз сомасын көбейтіп, оны өтеуді қиындатады. Нәтижесінде көптеген қарыз алушылар қарыз шұңқырына түсіп, одан шығу қиынға соғады.
Мүмкіндіктердің шектелуі
Мерзімі өткен несиелердің болуы азаматтардың жаңа қарыз алу мүмкіндіктерін шектейді. Банктер нашар несие тарихы бар қарыз алушыларға қарыз беруге құлықсыз, бұл қаржылық ресурстарға қол жеткізуді қиындатады. Бұл әсіресе қаржылық мәселелерді шешу немесе бизнесті дамыту үшін несиелер қажет болған кезде өзекті.
Болжамдар мен перспективалар
Экономикалық өсу
Халықаралық ұйымдар Қазақстан экономикасының 2024 жылы өсуін болжап отыр, бұл қарыз алушылардың және жалпы банктік жүйенің қаржылық жағдайын жақсартуға ықпал етеді. ЖІӨ мен халық кірісінің өсуі мерзімі өткен қарыздардың деңгейін төмендетіп, қарыз алушылардың төлем қабілеттілігін жақсартады.
Тәуекелдерді азайту шаралары
Мерзімі өткен несиелермен байланысты тәуекелдерді азайту үшін кешенді шаралар қажет. Біріншіден, банктер мен микрофинанстық ұйымдардың қызметін қадағалауды күшейту, сондай-ақ халықтың қаржылық сауаттылығын арттыру бағдарламаларын енгізу маңызды. Сондай-ақ, қарыз алушыларға қаржылық қиындықтарды айтарлықтай шығындарсыз еңсеруге мүмкіндік беретін қарыздарды қайта құрылымдау механизмдерін дамыту қажет.
Қорытынды
Қазақстандағы мерзімі өткен несиелер мәселесі мұқият қарауды және оны шешу үшін кешенді шараларды қабылдауды талап етеді. Маңызды аспект банктер, реттеушілер және қарыз алушылардың өзара іс-қимылы болып табылады, бұл тәуекелдерді азайтуға және қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін оңтайлы шешімдерді табу. Экономиканың өсуі және халықтың қаржылық сауаттылығының артуы бұл мәселені шешуде маңызды рөл атқарады.
Сілтеме: Қазақстандағы мерзімі өткен несиелер: Азаматтар мен банктерге қауіптілігі
